Πεπτικο ελκος: Που οφειλεται και τι διατροφη να ακολουθησω;

Το πεπτικο ελκος ειναι μια πολυπαραγοντικη και συνθετη νοσος που διακρινεται σε γαστρικο και δωδεκαδακτυλικο ελκος.

Παρά την ιατρική πρόοδο, η διαχείριση του πεπτικού έλκους και των επιπλοκών του παραμένει μια πρόκληση, με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας. Οι δυο κυριότερες αιτίες πεπτικού έλκους είναι η λοίμωξη από H. pylori και η χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών (ΜΣΑΦ) και ασπιρίνης.  Σε ασθενείς με δωδεκαδακτυλικό έλκος το H. pylori ανιχνεύεται στο 75-100% των περιπτώσεων ενώ σε ασθενείς με έλκος στομάχου ανιχνεύεται σε ποσοστό 45-95%.

Παλαιότερα οι ασθενείς με πεπτικό έλκος περιορίζονταν σε «ήπια δίαιτα» με μικρά και συχνά γεύματα, περιορισμένη καφεΐνη και καρυκεύματα, χαμηλή περιεκτικότητα φυτικών ινών, αυξημένη ποσότητα γαλακτοκομικών προϊόντων και πολτοποιημένα τρόφιμα για την αποφυγή ερεθισμού του έλκους. Αν και το συγκεκριμένο σχήμα χρησιμοποιήθηκε για πολλές δεκαετίες τα αποτελέσματα δεν έδειξαν να υπάρχει βελτίωση της νόσου σε βάθος χρόνου τόσο διατροφικά όσο και ψυχολογικά. Οι διαιτητικές συστάσεις στοχεύουν στην πρόληψη της υπερβολικής έκκρισης γαστρικού οξέος και την ύφεση της νόσου. Συνήθως συστήνονται ελαφρές τροποποιήσεις στην υπάρχουσα διατροφική προσέγγιση του ασθενούς  έτσι ώστε να είναι πιο εύστοχη η υλοποίηση της. Είναι ύψιστης σημασίας να σημειωθεί ότι το διαιτολόγιο του κάθε ασθενούς πρέπει να είναι εξατομικευμένο και προσαρμοσμένο στις ανάγκες του εκάστοτε ατόμου.

Ένα  σύνολο στοιχείων αποδεικνύει ότι οι διατροφικές πολυφαινόλες με πολλαπλούς βιολογικούς μηχανισμούς δράσης παίζουν κεντρικό ρόλο στη διαχείριση των γαστρικών και δωδεκαδακτυλικών ελκών. Οι πολυφαινόλες έχουν προστατευτικό και θεραπευτικό χαρακτήρα στο πεπτικό έλκος, συνεπώς, η χορήγηση σημαντικής ποσότητας διαιτητικών πολυφαινολών στη διατροφή του ανθρώπου ή ως συμπλήρωμα διατροφής μαζί με συμβατική θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε απόλυτη ύφεση και θεραπεία του πεπτικού έλκους. Η διατροφική παρέμβαση, καθώς και η θερμιδική κατανομή, θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες του ασθενούς με στόχο την ομαλοποίηση της θρέψης και την προώθηση της επούλωσης.

Τα συνιστωμενα θρεπτικα συστατικα μπορει να ειναι διαφορετικα στην οξεια φαση και στη φαση υφεσης.

Συγκεκριμένα, στη φάση ύφεσης υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη πρόσληψης πρωτεΐνης και ορισμένων μικροθρεπτικών συστατικών, όπως η βιταμίνη Α, ο ψευδάργυρος, το σελήνιο και η βιταμίνη C. Επιπλεον, μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη C έχει ευεργετικό χαρακτήρα στην »εκρίζωση» του ελικοβακτηρίου Η. Pylori.

Οι φυτικές ίνες και τα προβιοτικά παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη θεραπεία του πεπτικού έλκους, μειώνουν τις παρενέργειες των αντιβιοτικών και συμβάλλουν στη μείωση του χρόνου θεραπείας.

Γαλα

Το γάλα, παρά την αλκαλική του φύση, φαίνεται ότι αυξάνει την γαστρική έκκριση για 2-3 ώρες μετά την κατανάλωση του.

Φυτικες ινες

Παρ’ ότι παλαιότερα είχαμε ενοχοποιήσει τις φυτικές ίνες ως προς την έξαρση του έλκους, σήμερα φαίνεται ότι προσφέρουν προστατευτική δράση στο βλεννογόνο, αποτρέποντας τη δημιουργία του έλκους.

Πολυακορεστα λιπαρα οξεα

Η κατανάλωση κυρίως αραχιδονικού και λινελαικού οξέος αυξάνουν την παραγωγή προσταγλανδινών οι οποίες προσφέρουν προστατευτική δράση στο βλεννογόνο και τον προφυλάσσουν από αρνητικούς παράγοντες όπως το αλκοόλ, την ασπιρίνη και τα χολικά οξέα.

Οξινα Τροφιμα

Οι χυμοί και τα αναψυκτικά δεν είναι πιθανό να προκαλέσουν πεπτικό έλκος ή να το επιδεινώσουν.  Τα τρόφιμα με όξινο pH όπως το λεμόνι και το ξύδι καλό είναι να αποφεύγονται στη φάση έξαρσης της νόσου.

 Καρυκευματα

Τα πικάντικα φαγητά μπορούν να προκαλέσουν έλκος και να το επιδεινώσουν.

Τα μπαχαρικά που δεν επηρεάζουν είναι: η κανέλα, το θυμάρι, η μουστάρδα και το μοσχοκάρυδο. Από την άλλη μπαχαρικά όπως το καυτερό πιπέρι, η ξερή κόκκινη πιπεριά και η πάπρικα αυξάνουν τη έκκριση πεψίνης και γαστρικού οξέος. Η υπερβολική πρόσληψη άλατος αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης  γαστρίτιδας, συνεπώς καλό είναι τα μπαχαρικά και το αλάτι να καταναλώνονται με μέτρο.

Καφεινη

Ο καφές διεγείρει την έκκριση οξέος και απελευθερώνει γαστρίνη. Υπάρχει μια θετική συσχέτιση με την κατανάλωση του και την μόλυνση από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, γι’ αυτό η πρόσληψη περιορίζεται σε 200mg/ημέρα.

Αλκοολ

Τα αλκοολούχα ροφήματα συνδέονται άμεσα με παροδική βλάβη στο βλεννογόνο.

Σε φάση ύφεσης ο ασθενής επιτρέπεται να καταναλώσει αλκοόλ καλό θα είναι όμως να συνδυάζεται πάντα με ένα γεύμα ή σνακ.

Βιβλιογραφια

• Farzaei MH1,Abdollahi M1,Rahimi R1Role of dietary polyphenols in the management of peptic ulcer.World J Gastroenterol,2015;Jun 7;21(21):6499-517;
• Vomero ND1,Colpo E1.Nutritional care in peptic ulcer.Arq Bras Cir Dig.;2014 Nov-Dec;27(4):298-302
• Αντώνιος Ζαμπέλας Κλινική Διαιτολόγια και Διατροφή με στοιχεία παθολογίας,2011;Εκδόσεις Π.Χ.Πασχαλίδης